- Ατσαγιόλι
- (Acciqiuoli). Διάσημη φλωρεντινή οικογένεια εμπόρων και τραπεζιτών. Άκμασε κυρίως τον 14o-15o αι., και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα πράγματα της Ελλάδας κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας (τελευταίοι ηγεμόνες του δουκάτου των Αθηνών).
1. Νικόλαος. Κύριος σειράς φέουδων σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου (Μεσσηνία, Ηλεία, Αχαΐα και Κορινθία). Διακρίθηκε για την καλλιέργεια και το ουμανιστικό πνεύμα του. Υπήρξε ο ιππότης της γαλλικής παραλλαγής του Χρονικού του Μορέως.
2. Νέριο Α’. Βαρόνος της Βοστίτσας και αυθέντης της Κορίνθου. Πρώτος δούκας των Αθηνών (1385-94), αφού έθεσε τέρμα στην καταλανική κυριαρχία. Πήρε γυναίκα την Ελληνίδα Μαρία Ρέντη.
3. Αντόνιο Β’. Γιος του Νέριο, δούκας των Αθηνών (1405 -35). Ανακατέλαβε την Αθήνα από τους Βενετούς, που για ένα διάστημα είχαν κυριαρχήσει στο δουκάτο. Δημιούργησε λαμπρή αυλή, στην οποία σύχναζαν μέλη διάσημων ιταλικών οικογενειών (Πίτι, Μακιαβέλι, Μέδικοι). Νυμφεύτηκε διαδοχικά δύο Ελληνίδες αριστοκρατικής καταγωγής, πέθανε όμως άκληρος. Τον διαδέχτηκε ο ανιψιός του Νέριο, τον οποίο είχε υιοθετήσει.
4. Νέριο Β’. Δούκας των Αθηνών (1435-39 και 1441-51). Αποδείχτηκε κακός κυβερνήτης, πολύ κατώτερος των προκατόχων του. Για ένα διάστημα (1439-41) το δουκάτο κυβέρνησε, αφού έδιωξε τον Νέριο, ο αδελφός του Αντόνιο B’.
5. Φραγκίσκος Α’. Γιος του Νέριο, δούκας των Αθηνών (1451- 55). Την εξουσία του ανήλικου Φραγκίσκου σφετερίστηκε η μητέρα του Κιάρα Τζώρτζη, διώχτηκε όμως με απαίτηση του σουλτάνου Μωάμεθ Β’.
6. Φράγκο Β’. Γιος του Αντόνιο, τελευταίος δούκας των Αθηνών (1455-58). Με το πρόσχημα της δολοφονίας της Κιάρας από το Φράγκο Β’, εισέβαλε στην Αττική (1456) ο στρατηγός του Μωάμεθ Β’, Ομάρ πασάς. Ο Φράγκο, οχυρωμένος στην Ακρόπολη, αντιστάθηκε για δύο χρόνια, τελικά όμως παρέδωσε το φρούριο, αφού οι Τούρκοι τού υποσχέθηκαν τη Βοιωτία με τη Θήβα ως τιμάριο. Θανατώθηκε με εντολή του σουλτάνου το 1460.
Ο Φλωρεντινός ιππότης και φεουδάρχης Νικόλαος Ατσαγιόλι (Πινακοθήκη των Ουφίτσι, Φλωρεντία).
Dictionary of Greek. 2013.